H et VIKZ staat los van de FOD Volksgezondheid maar er wordt wel goed op mekaar afgestemd. De raakvlakken zijn dan ook groot wat kwaliteit van zorg, kwaliteitsopvolging en financiering van zorgkwaliteit betreft.

"We hebben regelmatig structureel overleg met de federale overheid om af te stemmen over elkaars doelstellingen en meer concrete afspraken te maken. Willen we bijvoorbeeld een nieuwe indicatorenset rond antibioticagebruik opzetten en de federale overheid heeft een gelijkaardig initiatief, dan stemmen we af wie wat doet en wanneer, en proberen we informatie uit te wisselen", aldus Svin Deneckere, directeur VIKZ.

P4P: kwaliteit versus financiering

Het P4P (Pay for Performance)-programma werd ontwikkeld door de werkgroep Pay for Quality (P4Q) van de FOD Volksgezondheid. Er zijn pathologie gelinkte P4P-indicatoren, en ziekenhuisbrede structuurindicatoren (zoals accreditatie) en ziekenhuisbrede resultaatsindicatoren (zoals patiëntenervaringen) die allen mee een impact hebben op de financiering van elke individuele instelling.

Het P4P-programma werd gestart in 2018 en in de opeenvolgende beleidsplannen als een prioriteit aangekondigd. Internationaal onderzoek toont echter dat "de effecten van P4P op vlak van kwaliteit relatief beperkt zijn. Het systeem P4P in België beschikt momenteel ook over een relatief beperkt budget. Het kwaliteitsverschil waarvoor je meer of minder zou vergoed worden, is daarom eerder laag waardoor het te weinig effect heeft", gaat Svin Deneckere verder.

Een basis van kwaliteit zou er steeds moeten zijn, al mag variatie, zowel gelinkt aan pathologie als aan patiëntervaringen, niet uitgesloten worden. "Het VIKZ meet ook patiëntervaringen, en dat op verschillende aspecten, bijvoorbeeld rond de mate waarin de patiënt ervaart dat er een goede communicatie naar hem toe is. Zo is informatie over de kostprijs een van de indicatoren waarin we over al de jaren van metingen heel weinig evolutie zien. Dat is nog steeds een van de laagste scores.

Rond privacy en veiligheid noteren we wel statistisch significante verbeteringen, maar kostprijs is een moeilijke. Er mag variatie zijn in de patiëntenervaringen omdat patiënten verschillende andere aspecten kunnen belangrijk vinden."

Nationale kwaliteitsindicatoren

Ook Sciensano verzamelt kwaliteitsindicatoren meer bepaald voor infectiepreventie en -controle in ziekenhuizen die acute zorg verlenen.

De Belgische ziekenhuizen zijn verplicht om de kwaliteit van hun programma’s voor infectiepreventie en -controle op te volgen op basis van deze kwaliteitsindicatoren (Koninklijk besluit van 22.06.2017). Sciensano coördineert het project, zorgt voor de verzameling, de analyse en de publicatie van de gegevens. De nationale en regionale resultaten worden jaarlijks in een nationaal verslag online gepubliceerd.

https://www.sciensano.be/nl/biblio/ quality-indicators-infection-prevention-and-control-acute-care-hospitals-report-2022-data-and

Er bestaat ook een Lastenboek Kwaliteitsindicatoren voor Ziekenhuishygiëne, uitgewerkt door de groep 'kwaliteitsindicatoren voor ziekenhuishygiëne' in samenwerking met het Federaal Platform voor ziekenhuishygiëne (BAPCOC) en Sciensano.

Waalse tegenhanger

In Wallonië en Brussel worden algemeneziekenhuizenen universitaire ziekenhuizen geaggregeerd en geïnspecteerd door AVIQ (Agence pour une vie de qualité) voor de rekening van de Franse Gemeenschap (Fédération Wallonie Bruxelles).

De tegenhanger van het VIKZ in Vlaanderen, is het PAQS in Wallonië en Brussel (Platforme pour l’Amélioration continue de la Qualité des soins et de la Sécurité des patients, zie magazine hospitals.be 4/2021). Het platform zet zich in voor de continue verbetering van de zorgkwaliteit en de patiëntveiligheid in zorginstellingen in Brussel en Wallonië. Het is de bedoeling alle ziekenhuisactoren hieromtrent te sensibiliseren.

oren hieromtrent te sensibiliseren. Hoe ze dat doen in de dagelijkse praktijk, wordt op hun website (www.paqs.be) duidelijk gemaakt: via opleidingen en individuele follow-up om kennis en vaardigheden van professionals te ontwikkelen en versterken, via programma’s om de uitwisseling van kennis te bevorderen, via het verspreiden op grote schaal van pertinente hulpmiddelen en via een netwerk en samenwerkingen met stakeholders actief op het gebied van hoogwaardige en continu verbeterde gezondheidszorg.

PAQS heeft een Livre Mauve met een geheel van strategische acties ter verbetering van patiëntveiligheid samengesteld en de Waalse regering engageert zich in haar Déclaration de Politique Régionale 2019-2024 om deze in de praktijk om te zetten.

Culturele verschillen

Oncologie-indicatoren worden berekend door het Kankerregister, een federaal instituut, en worden door het VIKZ transparant gemaakt in Vlaanderen. Maar, hoewel alle data ook beschikbaar zijn op ziekenhuisniveau, worden ze vooralsnog op Waals en Brussels niveau niet openbaar gemaakt. Hetzelfde gebeurde met vaccinatiegraden.

"In COVID-tijden hebben wij ook ingezet op het transparant maken van de vaccinatiegraad bij personeel in zorgvoorzieningen in Vlaanderen. Dezelfde vraag werd ook aan Brussel en Wallonië gesteld maar daar is men uiteindelijk niet op ingegaan. In Vlaanderen is een cultuur van kwaliteitsmeting en transparantie veel meer en veel langer doorgedrongen", benadrukt de directeur van het VIKZ.

Value-4-Health: kwaliteit versus kosten

Het principe 'value based healthcare' betekent toegevoegde waarde op vlak van gezondheid creëren, niet alleen voor de patiënt maar ook voor de maatschappij. Met andere woorden, kwaliteit aftoetsen aan efficiëntie: hoeveel kwaliteit is te halen tegenover de kosten die daarvoor nodig zijn.

Kwaliteit wordt vaak ook bekeken vanuit een breder perspectief waar er wordt gewerkt naar vijf doelstellingen ('quintuple aim'), toegepast op het gezondheidszorgsysteem: ervaringen van de patiënt met zorgkwaliteit verbeteren, een betere gezondheid op populatieniveau, meer aandacht voor het welzijn van de zorgteams, gelijkheid in de zorg creëren (iedereen in de gemeenschap heeft recht op dezelfde hoogkwalitatieve zorg) en de kostprijs van zorg onder controle houden.

Dit gaat over initiatieven die breder gaan dan één enkele voorziening: bijv. het verbeteren en uitbreiden van zorgpaden bij chronische zorg zoals rond het voorkomen van diabetes. Het initiatief kan ook liggen bij de overheid, een regio of een eerstelijnszone.