I n de afgelopen jaren hebben heel wat ziekenhuizen een accreditatietraject afgelegd voor het verkrijgen van een kwaliteitslabel voor veilige zorg door een extern organisme. Ziekenhuizen krijgen het label voor een beperkt aantal jaren en kiezen zelf of ze al dan niet wensen te (her)accrediteren. Andere ziekenhuizen kiezen voor een alternatief kwaliteitsmodel.

Accreditatie is een kwaliteitscertificaat gebaseerd op de meting van verschillende items met betrekking tot kwaliteit van zorg. En al is het label geen garantie voor kwaliteit, onder andere een Deense studie uit 2016 ondersteunt de hypothese dat ziekenhuisaccreditatie leidt tot een betere patiëntenzorg (1). Het bekomen van een accreditatie is evenwel niet verplicht. Maar je kan er wel “punten” mee verdienen die slechts beperkt mee tellen in de ziekenhuisfinanciering. Toch geeft de overheid hiermee duidelijk aan dat ze overtuigd is van de voordelen van accreditatie om de kwaliteit en patiëntveiligheid van zorg systematisch te analyseren, te evalueren en te verbeteren.

In tegenstelling tot de inspectie door de Vlaamse of Waalse overheid, kiezen ziekenhuizen zelf of ze zich wensen te accrediteren. Voor de algemene ziekenhuizen werd in Vlaanderen vooral samengewerkt met twee organisaties, de Joint Commission International (JCI) en het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de zorg (NIAZ, nu Qualicor). In het Franstalige landsgedeelte hebben 17 ziekenhuizen een label van Accreditation Canada International (ACI); andere Franstalige ziekenhuizen kiezen voor het traject met de Haute Autorité de Santé (HAS) (Frankrijk). Een vierde speler, Euromedi, doorloopt momenteel het accreditatieproces bij ISQua. Want om een accreditatiecyclus te kunnen aanbieden, dient de organisatie en haar draaiboek zelf internationaal geaccrediteerd te zijn.

L’International Society for Quality in Health Care (ISQua) est une organisation internationale de professionnels hospitaliers qui promeut l’amélioration de la qualité dans les soins de santé[2]. Son site web https://isqua.org indique qu’elle œuvre depuis plus de 30 ans à la qualité et la sécurité des soins de santé dans le monde entier via l’éducation, le partage des connaissances, les évaluations externes, le soutien des systèmes de soins et le réseautage. Son réseau s’étend sur 70 pays et 6 continents.

FlaQuM: een duurzamere aanpak

Tijdens een accreditatie-traject worden alle procedures en handelingen nauwkeurig afgetoetst, en voor een aantal aspecten is dat een eye opener geweest. Maar "na een of twee keer een accreditatietraject te hebben gevolgd, wordt de duurzaamheid en vooral de relevantie ervan minder groot. En in die fase zitten vandaag heel wat ziekenhuizen. Vandaaruit is het Flanders Quality Model of FlaQuM ontstaan, op initiatief van de KU Leuven. De vraag was: kunnen we nu een accreditatieverhaal opzetten waarbij we in eerste instantie rekening houden met de verschillende aspecten en contexten van Vlaanderen - JCI is Amerikaans en heeft niet steeds dezelfde context mee - en kunnen we daar ook een duurzamer gevolg aan geven", legt Svin Deneckere, directeur van het VIKZ, uit.

"Duurzamer in die zin dat het risico dat de relevantie van de accreditatie kan afnemen met de tijd, wordt vermeden. Daarom vertrekt FlaQuM van een zelfevaluatie, over je resultaten, je processen, en vanuit die zelfevaluatie probeer je specifieke aspecten te verbeteren. Als je dat doet, kan je meegaan in een groeiverhaal. Het gaat erom niet altijd dezelfde basis te checken, maar continu te verbeteren en dat is duurzamer." Een 20-tal ziekenhuizen zitten nu in een FlaQuM traject. Recent heeft het FlaQuM-model, bestaande uit drie pijlers (Denken-Doen-Leren), internationale erkenning en validering behaald door ISQuaEEA (vereniging opgericht door ISQua in 2018 om de externe evaluaties uit te voeren) met een topscore van 97%.

FlaQuM-Quickscan is een instrument om de ervaring patiënten, naasten en medewerkers met de zorgorganisatie te evalueren, waarbij zowel de zorg voor patiënten en naasten maar ook de zorg voor medewerkers worden gemeten. Naast deze ervaringsscores meet men tevens objectieve indicatoren, bijvoorbeeld mortaliteit, heropname, verblijfsduur, doorligwonden en ziekenhuisinfecties.

Andere kwaliteitsmodellen

Andere ziekenhuizen kiezen ervoor om een eigen traject van accreditatie op te starten, vertrekkend vanuit de specifieke uitdagingen, zoals het UZ Gent en de Cliniques universitaires St-Luc (zie artikel p.18-21). Ook AZ Delta (Roeselare) heeft een eigen kwaliteitsmodel ontwikkeld (zie artikel De ervaring van AZ Delta: Delta Q).

[1] Bogh SB, Falstie-Jensen AM, Hollnagel E, Holst R, Braithwaite J, Johnsen SP. Improvement in quality of hospital care during accreditation: A nationwide stepped-wedge study. Int J Qual Health Care. 2016 Dec 1;28(6):715-720. doi: 10.1093/intqhc/mzw099. PMID: 27578631.

[2] http://isqua.org/docs/accreditation/cf-001-iap-application-form.docx

http://www.jointcommissioninternational.org
http://www.qualicor.eu
http://www.accreditation.ca
http://www.has-sante.fr
https://flaqum.org
http://www.euromediinternational.com